Η Μονή του Αγίου Αντωνίου δυτικά του φαραγγιού της Άρβης-Η πορεία της μέσα στο χρόνο

 

Δυτικά από το επιβλητικό φαράγγι της Άρβης, σκαρφαλωμένη στους πρόποδες του όρους Πλευρά, βρίσκεται η Μονή του Αγίου Αντωνίου.

Ιδρύθηκε το 1880 από τον Ιερομόναχο Αρτέμιο (Κωσταντίνο Γ.  Νοδαράκη), αγωνιστή των Κρητικών επαναστάσεων, που επέλεξε αρχικά να ασκητεύσει και να φτιάξει το μοναστήρι στην έξοδο του φαραγγιού, όπου υπήρχε το ιερό του Αρβίου Διός, όμως λόγω υγρασίας άλλαξε θέση και μετακινήθηκε ανατολικότερα όπου και έκτισε το ερειπωμένο σήμερα παλιό καθολικό του μοναστηριού.Αργότερα, το 1905, κατασκευάστηκε ο ναός που λειτουργείται σήμερα, δίπλα στα κελιά των μοναχών.

Η Μονή λειτουργούσε ως κοινόβιο και πέρα από το καθολικό και τα κελιά περιελάμβανε βοηθητικούς χώρους, όπως φούρνους, στάβλους και αποθήκες που δυστυχώς κατέρρευσαν και δεν υπάρχουν σήμερα.Διατηρείται ωστόσο ακόμα η κρήνη, λίγο πριν φτάσουμε στο Μοναστήρι.

Η Μονή του Αγίου Αντωνίου απέκτησε γρήγορα μεγάλη φήμη και προσέλκυσε  αρκετούς μοναχούς.Το 1900 είχε 17 μοναχούς, με καθηγούμενο τον ιερομόναχο Ανανία Χουρδάκη, ενώ το 1911 οι μοναχοί είχαν φθάσει τους 24.  Αρκετοί από αυτούς είχαν κάνει νωρίτερα πέρασμα από την Αγιά Μονή Βιάννου.

Το Μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, όπως και όλες οι ενορίες της  Βιάννου, υπαγόταν κατά το παρελθόν στην επισκοπή Αρκαδίας με τελευταίο επίσκοπο τον Νικόδημο Κατσαράκη.

Με τον καταστατικό νόμο 276/1900 της Κρητικής Πολιτείας η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε από τη Βιάννο στους Αγίους  Δέκα και η επαρχία Βιάννου εντάχθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Πέτρας, δεδομένου ότι η επαρχία Βιάννου από το 1881-1934 ανήκε στον Νομό Λασιθίου.

Η Μονή του Αγίου Αντωνίου συνέδεσε την ύπαρξη της και με τους αγώνες των Κρητικών για την ελευθερία προσφέροντας στήριξη και φιλοξενία στους διωκόμενους επαναστάτες ενώ με την εργατικότητα των μοναχών της συμμετείχε  ενεργά στην αναπτυξιακή πορεία της περιοχής.

Στα γεγονότα  του Σεπτεμβρίου του 1943 ένα τμήμα της Μονής καταστράφηκε και εκτελέστηκαν ο τελευταίος μοναχός της, Κύριλλος Συναδινάκης, που  είχε αρνηθεί να την εγκαταλείψει,  καθώς και ο εργάτης της Μονής Εμμ. Παξιμαδάκης.

Έκτοτε το Μοναστήρι ερήμωσε μέχρι που  στις  αρχές του 1960  που εγκαταστάθηκαν εκεί οι Ιερομόναχοι  Ιερόθεος  Κωστομανωλάκης και Τιμόθεος Καρπουζάκης, οι οποίοι της έδωσαν νέα  πνοή.

Στη συνέχεια επάνδρωσαν τη Μονή ο Άνθιμος Καλλέργης και ακολούθησαν ο Ιωαννίκιος  Ανδρουλάκης και ο μοναχός  Κύριλλος  Κεφαλάκης. Ο Γέροντας Ιωαννίκιος Ανδρουλάκης παρέμεινε στο Μοναστήρι της Άρβης από το 1977 έως το 1992. Όταν έφυγε από την Μονή Παναγίας Εξακουστής, και έμενε δίπλα από το πατρικό του στις Μάλλες, είδε σε όραμα τον Άγιο Αντώνιο ως καλόγερο να του λέει «έλα κάτω». Έτσι το 1977 εγκαταστάθηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου και ορίστηκε Εφημέριος στην ενορία Λουτρακίου Βιάννου. Με προσωπική εργασία και χρήματα δικά του αλλά και από εκκλησιαστικό δάνειο έφτιαξε τα νέα κελιά και το Αρχονταρίκι. 

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως η συμμετοχή της Μονής του Αγίου Αντωνίου στην αναπτυξιακή πορεία του τόπου ήταν καθοριστική καθώς σε κήπο της και ειδικότερα  στην Πεζούλα του Μοναχού Λουκά καλλιεργήθηκαν τα πρώτα δέντρα μπανανιάς.

Τα είχε φέρει από την Αίγυπτο ο πρώτος  πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας, Γεώργιος Παπαμαστοράκης, παραδίδοντας τα στη Μονή καθώς γνώριζε τις ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες της Άρβης για την καλλιέργεια υποτροπικών φυτών.

Στις μέρες μας γίνεται μια νέα προσπάθεια να πάρει και πάλι ζωή το Μονστήρι καθώς χειροτονήθηκε ηγούμενος της ο αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος Γιανναράκης.

(Με πληροφορίες που συνέλεξε ο καταγόμενος από την Άρβη Στέλιος Μπαρμπαγαδάκης)