Η αρχαία πόλη των Αρκάδων πάνω από το Αφρατί Πεδιάδος

 

Στο λόφο του Προφήτη Ηλία, πάνω από το Αφρατί Πεδιάδος, σε μια περιοχή με απέραντη θέα βρίσκουμε τα ερείπια της αρχαίας πόλης των Αρκάδων, που ονομαζόταν Αρκάδες ή Αρκαδία.

Δυστυχώς μια ολοκληρωμένη ανασκαφή δεν έχει πραγματοποιηθεί στην περιοχή η οποία για χρόνια, και κυρίως τη δεκαετία του 1960, ήταν έρμαιο στα χέρια λαθρανασκαφέων στερώντας μας έτσι από αρκετούς θησαυρούς.

Ως ένα βαθμό ανασκαφές έγιναν από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή οι οποίες έφεραν στο φως, μεταξύ άλλων, οικίες και μία νεκρόπολη που χρονολογούνται τον 7ο, 8ο και 9ο αιώνα π.Χ. Την ίδια εποχή τοποθετείται και η ίδρυση της αρχαίας πόλης των Αρκάδων.

Η νεκρόπολη της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου που ανακαλύφθηκε στον λόφο του Προφήτη Ηλία ανασκάφηκε από τον Doro Levi το 1924. Τέλη της δεκαετίας του 1960 έγινε μια δεύτερη σωστική ανασκαφή.

Σήμερα, λόγω των ευρημάτων των ανασκαφικών εργασιών, έχουμε την εικόνα ενός οικισμού της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου που ήταν σε επαφή κυρίως με τις σύγχρονές του «πόλεις» στην κεντρική Κρήτη.

Η προνομιούχα θέση του στη διασταύρωση Ανατολής-Δύσης και Βορρά-Νότου ευνόησε τις σχέσεις με τον έξω κόσμο και την κυκλοφορία, ανθρώπων, αγαθών και ιδεών.

Κι αυτό απέδειξαν τα ευρήματα του χώρου που μιμούνταν αντικείμενα χάλκινα άλλων περιοχών αλλά ήταν φτιαγμένα από πηλό.Τα αγγεία της νεκρόπολης στο Αφρατί υποδεικνύουν την παρουσία τοπικού εργαστηρίου κεραμικής το οποίο αφομοίωσε δημιουργικά τις επιδράσεις από την Ανατολή αλλά και από την Αττική και διαμόρφωσε μια εγχώρια παράδοση με ιδιαίτερα στοιχεία, όπως η απόδοση διακοσμητικών θεμάτων με λευκό χρώμα.

Η πόλη αυτή φέρεται να ήταν εξαιρετικά ισχυρή καθώς έκοβε και τα δικά της νομίσματα.

Ο Doro Levi, που πραγματοποίησε την πρώτη ανασκαφή, κατέγραψε επτά τάφους στη θέση Κοπανάκι προς τα βόρεια του οικισμού ενώ δυο ακόμα ταφές με μια πήλινη τεφροδόχο και μια πήλινη σαρκοφάγο εντοπίστηκαν τυχαία στη θέση Ορθή Πέτρα στην ανατολική πλαγιά του λόφου.

Έπαιζαν με τα αρχαία νομίσματα και μια σαρκοφάγο τα παιδιά

Πολύ πριν δείξουν ενδιαφέρον οι αρχαιολόγοι για την αρχαία πόλη πάνω στο λόφο οι ντόπιοι έβρισκαν διάφορα αντικείμενα ενώ έβοσκαν τα ζώα τους ή καλλιεργούσαν κομμάτια γης πέριξ του Προφήτη Ηλία.

Όμως μας διηγήθηκε μάλιστα κάτοικος του Αφρατίου, ως παιδί μαζί με συνομηλίκους του έμπαιναν μέσα σε αρχαίο θολωτό τάφο, που δε γνώριζαν τι ήταν κι εκεί έβρισκαν νομίσματα, των οποίων την αξία επίσης αγνοούσαν.

Έπαιρναν τα νομίσματα, που ήταν σε μέγεθος μονόλεπτου και λασπωμένα, και τα πετούσαν πάνω σε μια σαρκοφάγο που αντηχούσε σαν να ήταν καμπάνα παίζοντας απαλέτι.

Επίσης αρχαία αντικείμενα έβρισκαν στα χωράφια τους στη διάρκεια του θέρους αλλά οι εποχές ήταν διαφορετικές και θεωρούσαν πως δεν είχαν αξία.

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε πως δεν θα πρέπει να συγχέεται η πόλη στο λόφο του Προφήτη Ηλία με την πόλη που βρέθηκε λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα στο Ίνι και ονομάζεται κι εκείνη Αρκαδία. Μάλιστα οι αρχαιολόγοι για να αποφεύγουν το μπέρδεμα ονόμασαν την πόλη στο Αφρατί Αρκαδία 1 εξηγώντας πως από εκεί μεταφέρθηκε στη συνέχεια η πόλη ως θρησκευτικό, πολιτικό και οικονομικό κέντρο στο Ίνι.

Δείτε επίσης

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στο λόφο πάνω από το Αφρατί-Κτίστηκε στη θέση αρχαίου ιερού κορυφής

Το σμήνος με τους κοκκινόσβουρους και τα τιμαλφή της παλιάς Επισκοπής Αρκαδίας πάνω από το Αφρατί

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την εργασία του Giacomo Biondi με τίτλο «Revisiting the necropolis of Afrati-Arkades» καθώς και από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου)