Στις δυτικές υπώρειες του Ψηλορείτη, εκεί όπου ανοίγεται το
περίφημο φαράγγι των Πλατανιών, βρίσκεται το χωριό που φέρει την ίδια ονομασία.
Τα Πλατάνια κτίστηκαν σε υψόμετρο 420 μέτρων σε μια καταπράσινη περιοχή κι έχουν πίσω τους ιστορία αιώνων. Πρώτη φορά αναφέρονται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι, το 1577, ως Platagnia στην επαρχία Αμαρίου, ενώ στην βενετική απογραφή του Καστροφύλακα, το 1583, ως Platania de Neoteri.
Κατά το παρελθόν ο οικισμός γνώρισε ακμή και μάλιστα το 1867 λειτούργησε εκεί νοσοκομείο με 8 κρεβάτια
με το βαυαρό επίατρο Βερνάδο Ορνστάιν και τον γιατρό Γιάννη Γερασιμίδη οι
οποίοι περιέθαλπαν τραυματίες. Το μικρό αυτό νοσοκομείο έφερε ξένους
στρατιώτες, καπετάνιους και ανταποκριτές της εποχής στα Πλατάνια και μάλιστα το
κτήριο του σώζεται μέχρι σήμερα στην είσοδο του χωριού.
Στα Πλατάνια συναντάμε δυο παλιούς ναούς, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του
14ου αιώνα, στην καρδιά του οικισμού, με υψηλής τέχνης τοιχογραφίες και του Αγίου Νικολάου, της ίδιας περιόδου, όπου δυστυχώς οι τοιχογραφίες έχουν
υποστεί σημαντικές φθορές.
Αξίζει να κάνει ο επισκέπτης μια βόλτα στα γραφικά σοκάκια του χωριού και να ξαποστάσει στα καφενεδάκια του. Τα Πλατάνια όμως πέρα
από επισκέπτες για μια απλή βόλτα προσελκύουν επισκέπτες εξαιτίας του φαραγγιού τους, που δεσπόζει ακριβώς
πάνω από το χωριό.
Το φαράγγι είναι
σηματοδοτημένο και προστατευμένο σε επικίνδυνα σημεία του και δέχεται μεγάλο
αριθμό πεζοπόρων που θέλουν να θαυμάσουν την άγρια ομορφιά του.
Με αφετηρία την πλατεία του χωριού διαγράφει μια κυκλική, ανηφορική
πορεία γεμάτη πράσινο, σπήλαια, καταρράκτες, (κάποιοι δεν προσεγγίζονται χωρίς τεχνικά
μέσα) και γκρεμούς.
Διασχίζοντας το φαράγγι ο επισκέπτης μπορεί να δει το σπήλαιο «Κοντογονάτες» όπου κατά
την επανάσταση του 1866 φυλάχτηκαν κειμήλια της Ιεράς Μονής Αρκαδίου
και της Ιεράς Μονής Ασωμάτων.
Σε σημείο της διαδρομής βρίσκεται και ο σπηλαιώδης Ναός του Αγίου Αντωνίου στην
τοποθεσία «Κολλυβές». Η τοποθεσία ενδέχεται να ονομάστηκε έτσι από το κίνημα των μοναχών Κολλυβάδων, που ξεκίνησε το
δεύτερο μισό του 18ου αιώνα στο Άγιο Όρος.
Ένα ακόμα σπήλαιο στο φαράγγι είναι του τραγοπόδαρου ποιμενικού Θεού «Πάνα». Η
παράδοση θέλει να γεννήθηκε εκεί ο Πάνας γι αυτό και του έδωσαν το όνομα του.
Τα Πλατάνια αποτελούν επίσης γενέτειρα της πρώτης Ελληνίδας
φεμινίστριας και δημοσιογράφου Καλλιρόης Σιγανού-Πάρρεν, ιδρύτριας του «Λυκείου
Ελληνίδων» και της εφημερίδας «Εφημερίς των Κυριών», καθώς επίσης και του μαέστρου της Κρητικής μουσικής, Λεωνίδα Κλάδου.
Δείτε επίσης
Το Φαράγγι των Πλατανιών στο Αμάρι με το εντυπωσιακό ανάγλυφο
Οι καταρράκτες στο Φαράγγι των Πλατανιών στο Αμάρι Ρεθύμνου
Καλλιρόη Σιγανού-Παρρέν: Από τα Πλατάνια Αμαρίου στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών