Πάνω στην επαρχιακή οδό που οδηγεί στο Χάρακα και λίγο πριν
φθάσουμε στα Αρμανώγεια είναι κτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Ονήσιμου, το
μοναδικό αφιερωμένο στον Άγιο σε όλη την Κρήτη, αν όχι σε όλη τη χώρα.
Η ιστορία του ξεκινά από πολύ παλιά, αν και με ακρίβεια δε
γνωρίζουμε το χρόνο κτίσης της πρώτης εκκλησίας που υπήρχε εκεί.
Το σίγουρο είναι πως με το πέρασμα των αιώνων το παλιό κτίσμα παραχώθηκε στο χώμα και καλύφθηκε από βλάστηση κι έτσι όλοι αγνοούσαν την ύπαρξη του και φυσικά δεν τιμούσαν τον Άγιο.
Ένα τροχαίο ατύχημα όμως έγινε αιτία να αναδυθεί και πάλι
στην επιφάνεια. Στο σημείο όπου είχε κτιστεί ο ναός ξέφυγε από την πορεία του
και βγήκε έξω από το δρόμο, πηγαίνοντας προς τη Μεσαρά, το αυτοκίνητο ενός δικαστικού.
Εκείνος, ευτυχώς, σώθηκε και το τροχαίο έγινε αφορμή να
εντοπιστεί στο σημείο το παλιό κτίσμα και ο δικαστικός να συνδράμει οικονομικά
ώστε να γίνει καθαρισμός και ανακαίνιση του μικρού ναού βλέποντας το
ως τάμα για τη σωτηρία του.
Η περιοχή όπου βρίσκεται το εκκλησάκι ονομάζεται μάλιστα
Ανέσιμος, λέξη που αποτελεί παραφθορά του Ονήσιμου.
Ο ναός είναι πετρόκτιστος, μονόχωρος και καμαροσκεπής. Δεν
χωρά παρά ελάχιστα άτομα όμως έξω έχει διαμορφωθεί χώρος για τους πιστούς που
τιμούν τη γιορτή του κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου.
Δίπλα το ναό υπάρχει ένα πηγάδι το οποίο γεμίζει με νερό που περνάει κάτω από το Ιερό και γι αυτό θεωρείται αγίασμα. Όπως αναφέρει η παράδοση κάποτε μια γυναίκα έπλυνε τα πόδια της σε αυτό κι επειδή η πράξη της θεωρήθηκε
βλάσφημη το πηγάδι έπαψε να γεμίζει ως το χείλος του με νερό.
Η περιοχή πάντως όπου βρίσκεται ο Άγιος Ονήσιμος διαθέτει
αρκετό νερό αφού κοντά του κυλάει ρέμα ενώ η γη είναι αρκετά εύφορη και
καλλιεργημένη.
Για την ιστορία ν' αναφέρουμε πως ο Άγιος Ονήσιμος θεωρείται
προστάτης των φυλακισμένων. Ήταν μαθητής
του Αποστόλου Παύλου, Επίσκοπος και μάρτυρας της χριστιανικής πίστης. Η λέξη Ονήσιμος σημαίνει ωφέλιμος και προέρχεται από το ρήμα ονίνημι που σημαίνει ωφελώ.