Η βενετική βίγλα στο λόφο του Προφήτη Ηλία πάνω από το Σκινιά Μεραμπέλου (Φωτογραφίες)

Στη θέση Άσπρα Σπήλια, πάνω στο λόφο του Προφήτη Ηλία στο Σκινιά Μεραμπέλου, δεσπόζει ως τις μέρες μας μια καλοδιατηρημένη βενετσιάνικη βίγλα.

Έχοντας απέραντη θέα προς το Κρητικό Πέλαγος αλλά και όλα τα γύρω μονοπάτια και περάσματα καταλαβαίνει κανείς πως η θέση της ήταν καλά μελετημένη.

Ευτυχώς στην περίπτωση της βίγλας του Σκινιά δεν είχαμε πλήρη κατάρρευση, όπως συνέβη με ανάλογες βίγλες σε άλλα σημεία της Κρήτης.Το 2003 η 13η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προχώρησε σε εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης ώστε να έχει πλήρη εικόνα ο επισκέπτης της περιοχής για το πώς ήταν οι βίγλες που οι Βενετοί έκτισαν στο νησί καλύπτοντας τα νώτα τους σε περίπτωση επίθεσης από εχθρικές δυνάμεις.

Η βίγλα του Σκινιά είναι πετρόκτιστη κι έχει εξωτερική διάμετρο τέσσερα μέτρα και ύψος τρία μέτρα. Η οροφή της είναι θολωτή ενώ διαθέτει δυο μικρές θυρίδες-παράθυρα, ένα βόρεια κι ένα νότια. Ανατολικά της ανοίγεται πόρτα που το ύψος της δεν υπερβαίνει τα 1,4 μέτρα και το πλάτος της τα 60 εκατοστά.

Εσωτερικά διαθέτει ένα μικρό τζάκι, προφανώς για να κρατά ζεστό το βιγλάτορα τις κρύες νύχτες και ημέρες που έπρεπε να βρίσκεται στο σημείο και να φυλάει σκοπιά.

Ανατολικά της βίγλας υπάρχουν δύο δωμάτια μερικώς αναστηλωμένα, ένα ερειπωμένο δωμάτιο και ένας φούρνος, ενώ στα νοτιανατολικά της δύο κυκλικές δεξαμενές.Υπεύθυνοι για την επάνδρωση της συγκεκριμένης βίγλας ήταν κάτοικοι από τη Φουρνή.

Οι βίγλες της Κρήτης

Για την ιστορία αξίζει να τονίσουμε πως την τελευταία δεκαπενταετία της κυριαρχίας των Βενετών στην Κρήτη και με αναμενόμενο τον κίνδυνο τουρκικής απόβασης στη νησί οι πρώτοι ενίσχυσαν το δίκτυο φρούρησης των ακτών και της ενδοχώρας.

Την επιθεώρηση και ριζική αναδιοργάνωση του δικτύου ανέθεσε το 1633 ο γενικός προβλεπτής Lorenzo Contarini, στον Conte Nicola Gualdo de Priorati, αρχηγό της πολιτοφυλακής.

Εκτός των οχυρών, που όλοι γνωρίζουμε και διατηρούνται ως τις μέρες μας σε αρκετά σημεία της Κρήτης, είχαν ανεγερθεί σε καίριες θέσεις πύργοι- βίγλες για την φρούρηση των ακτών.

Οι βίγλες επικοινωνούσαν μεταξύ τους μεταδίδοντας μηνύματα για επικείμενο κίνδυνο με τον κλασικό τρόπο εκείνης της εποχής, δηλαδή τη χρήση της φωτιάς και του καπνού.

Η λέξη βίγλα έχει λατινική ρίζα και προέρχεται από το vigil ή vigilia που σημαίνει σκοπιά-φυλάκιο-παρατηρητήριο.

Οι βίγλες μοιάζουν με τους παραδοσιακούς πύργους, εμφανίζουν όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις. Το μέγεθος τους είναι μικρότερο, καθώς έχουν περιορισμένο αμυντικό ρόλο. Επίσης έχουν πολύ μικρούς έως ανύπαρκτους χώρους διαμονής και απουσιάζει η κεντρική είσοδος με τη συνηθισμένη κατασκευή. Κάθε βίγλα αποτελεί κομμάτι ενός συνολικού δικτύου που έχει άμεση οπτική επικοινωνία και σπάνια συναντάμε μεμονωμένες βίγλες.

Η επιλογή των σημείων κατασκευής τους γινόταν με πολύ μεγάλη προσοχή, έτσι ώστε να έχουν θέα στον ανοικτό ορίζοντα, κυρίως προς τη θάλασσα, να ελέγχουν τα θαλάσσια περάσματα και τα πιθανά σημεία απόβασης του εχθρού.

Υπεύθυνοι για την φρούρηση της βίγλας ήταν οι Βιγλάτωρες, οι οποίοι είχαν την ευθύνη να ειδοποιήσουν τις γειτονικές βίγλες μόλις έβλεπαν εχθρικό πλοίο. Τα σήματα κινδύνου δίνονταν με τη χρήση καπνού την ημέρα και φωτιάς τη νύχτα. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαν ξύλα, ξερά χόρτα, θάμνους και καλάμια που τους επέτρεπαν να έχουν ζωηρή φωτιά τη νύχτα, ενώ για πυκνό καπνό την ημέρα χρησιμοποιούσαν βρεγμένο σανό και κοπριές από τα ζώα. Με κωδικοποιημένα μηνύματα ειδοποιούσαν για το σημείο επερχόμενης απόβασης και τον αριθμό των πλοίων, ώστε να αποσταλεί στρατιωτική δύναμη προκειμένου να αποκρούσει την επίθεση.

(Με πληροφορίες που μας διέθεσε ο Πρόεδρος Τοπικής Κοινότητας Σκινιά Γιώργος Παπατζανάκης)