Ο ναός του Αγίου Γεωργίου στο Θραψανό Πεδιάδος

 

Μέσα στον οικισμό του Θραψανού, του Δήμου Μινώα Πεδιάδας στο Ηράκλειο, και συγκεκριμένα στη βορειοδυτική πλευρά του χωριού συναντάμε το ναό του Αγίου Γεωργίου.

Παρότι η επικρατούσα αντίληψη για την ανέγερση του αναφέρει πως κτίστηκε την περίοδο της Αιγυπτιοκρατίας και ειδικότερα τη δεκαετία του 1830, ο συγγραφέας και λαογράφος Γιώργος Σταματάκης πιστεύει πως το επίμηκες σχήμα του και ο τρόπος ένταξης του στον πολεοδομικό ιστό παραπέμπει μάλλον σε προγενέστερο χρόνο, όπως η τελευταία περίοδος της Ενετοκρατίας.

Πιθανόν τότε να κτίστηκε ένας μικρός μονόκλιτος ναός, ο οποίος αργότερα επεκτάθηκε προς τα δυτικά με αποτέλεσμα να αποκτήσει το σημερινό επίμηκες σχήμα του, που είναι ασυνήθιστο για ναό της συγκεκριμένης κατηγορίας.Έχουμε δηλαδή ένα ναό που οικοδομήθηκε σε δυο διαφορετικές περιόδους αλλά τα τμήματα του ενώθηκαν αρμονικά και αναπαίσθητα για το μη έμπειρο μάτι.

Ο οξυκόρυφος θόλος του στηρίζεται σε τέσσερα σφενδόνια, τα οποία πατούν σε μενσολίνες με κυμάτιο.Εσωτερικά διατρέχει το ναό, εκτός από το δυτικό τοίχο, κορδώνιο από λαξευτό πωρόλιθο, το οποίο στην κόγχη του ιερού βήματος και στον υπόλοιπο ανατολικό τοίχο αποκτά ελαφρύ κυμάτιο.Γενικότερα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε απλοποιημένα αναγεννησιακά.

Ο ναός έχει δυο εισόδους, μια στο δυτικό τοίχο και μια στο νότιο. Η τελευταία διαθέτει πλουσιότερη διακόσμηση και στο ανακουφιστικό της τόξο βρίσκεται σύγχρονο ψηφιδωτό που απεικονίζει τον Άγιο Γεώργιο.

Ο ναός εσωτερικά έχει αγιογραφηθεί. Στο Ιερό Βήμα τις αγιογραφίες φιλοτέχνησε ο Ζαχαρίας Καλλιακάκης ενώ στον κυρίως ναό ζωγράφος από την επάνω Ελλάδα που δεν υπέγραψε το έργο του.

Βλέπουμε ένα ενδιαφέρον εικονογραφικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει αρκετούς Αγίους του κρητικού αγιολογίου ενώ στην καμάρα κυριαρχούν παραστάσεις από τον Χριστολογικό Κύκλο και μορφές Αγίων σε μετάλλια. Καλλιτεχνικά ξεφεύγει από το αυστηρό και σκοτεινό ύφος που μας έχει συνηθίσει η παραδοσιακή αγιογραφία, υιοθετώντας ένα ύφος με περισσότερο φωτεινά χρώματα, πλούσια διακοσμητικά στοιχεία και τους Αγίους εκτός των ασφυκτικών πλαισίων που τους έχουμε συνηθίσει.

Αξιόλογο είναι επίσης το τέμπλο του ναού το οποίο είναι ζωγραφισμένο από καλό λαϊκό ζωγράφο του 19^ου αιώνα.Οι εικόνες του τέμπλου, τόσο οι δεσποτικές όσο και του δωδεκάορτου, είναι διαφορετικών εποχών και καλλιτεχνών.

Ιδιαίτερης μνείας χρήζουν τα θωράκια του τέμπλου που αποτελούν δείγμα λαϊκής ζωγραφικής και μάλιστα κοσμικής του ύστερου 19^ου αιώνα.Ο ζωγράφος τους, που είχε ανεπτυγμένο το καλλιτεχνικό αισθητήριο, προσπάθησε να αποδώσει με προοπτική ανοίγματα απ' όπου φαίνεται ο ουρανός, στο οποίο ίπτανται εξαπτέρυγα και άλλες αγγελικές δυνάμεις.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση "Θραψανιώτικα-Μαρίνος Καπαρουνάκης, Βιολάτορας-Αγγειοπλάστης", κεφ. "Εκκλησίες του Θραψανού" με συγγραφέα το Γιώργο Σταματάκη)